��������-��������
�������� �� ���� ��������� ������� 1917-1920 ����
������ ������������ �� �������� �� �������
�������� ��� �� ���� ������ ���� � ��������� �� �� ����� ���
������. ������ � �������� ��������� ������� ���������,
��������� � �������� ���� ���� ����� ���㳿, � ��� ���� ����
���������� ������� �� ����� ����������� ���������� �����, �������
����������� ���������, �� ��������� ��������� ����������, ����
���������, �������� ��������������. �������� �������������
���������� � ��������� �������� ����� ��� ����������� ����
���㳿 � ���� � ����������� (��� �������) ����� ����������
������� (������������ – ��������� �� �������� ������ ��������
� ���� ���������). �� ���������� ���� �������㳿 � ���������㳿,
����� ������� �������� (� ��������� ��������) ������ �������� �
��������� ������� ��������� 40–20 ����� ���� �� �. �., ����
���� ���� ��������� ��������������� ���� (������������).
������� ������� � ����� ���㳿 ���� ����
������������ ����������, �� ���� �������� ������� �����������
������� ���� (��������� �� �����������) � ����������� ��������
�����. ����������� �������� "����" ��������� ������,
������ ����'������� ���� ����������. �� ����, ��������� �����, ��
������ � ����� �� ������� ���� ��������� ��������, � �������������
���� �� ���㳿 �� ���������. ��� � ������������ ��������� �
������ ������ ������ �������� (���������, � ����������, ���� �
����������� �������� ����� ��� ��������� �������� � ������, � ����
– ����� � ����) ������� ���������� ����������, �� ���
������������, ��� ������ ������� ���㳿. �������� �������
������������� �������� ���������� �������� �������� �����쳿
������ ������������� ����: "������� ���� �������� �������.
��� ���� ������� ��������� ��� ��. �� �������� – ���� ���������
������� ���� � �� ������������ �� �����������" (������������
�. �. �������� ������� ����������� � �����. – �., 1996. –
�. 19). ����� ����� �������� � ��� ����������� ������� ���� ���㳿
� ������ �������� ������� �� ��������� ���� ���������.
�����, ������� �. ������, �. ������������, ��������,
�� �� ������ ���������� ���� ����� ������ ������� ������������,
����� ������� ���������� � �������� ������� ��������� �������. ��
���� �����, �����, ���������, ���� ���� ����������� � �����������
���������, ���������'� – � �������������� ���. ����� � ���
������� ����� ���� ����� � �������� ����������� ��������, �� ��
����, ���������, �� �������������� ������� �� �������, �
���������������, ����������� ����� � ����� ���� ���������� ��������
����� ���������� ������� (������ �. �., ������������ �. �.
���㳺��������. – �., 1995. – �. 30). ��� �� ������,
�������� �������� ���� ���� ���� ���㳿 �� ����������� ���������.
������� ������� ����� � ���������� ����������, �� ����� ��� ��������
��� ������������ �����䳿.
�������, �������� ����� ��������, �� �� �������
�'������� ��� � ������-����� � ���������� � � ���� ����. �����
�������, �� ������� ��������, �������� ������� �������� ����������
������������ � �������, ����� ����, ����� �������� ����� �������
�������� ���������� �������� �������, ��, �� ����� ��������
���������� (�� � ���� �������, ������, ��� � ���������� ��������),
������� �������� ������� ���� �� ��������������� ��
��������������. ����� ������������� �����, ��������� � ����� 35
����������� ������, �� ������� ��� ��, �� "������ � �������
����������� � ������ ����������� �� �������, � ����� – ��
������" � "����� ����� �� ���� ���� ������� �������� ��
����'������", �� ����� ��� �������. ����� ������ "���
������� ����� �� ������� �����������", ��������� ���������
����� ������ �� 23 ����� 1991 ����, ����� �������� ����, �����
�������. �� �������� �� ���� ����� ��, �� �� ��� ��������� �������
�� ��������� ��������� ������ ������. ������ �� ������� �� �� ��
����������� ������ ��������-��������� ������������, � ���� �� ��
������ �������� ����������� ������ ���� ����������� � ���������
�������������. ����� ������������, ���� �������������� ������ ��
������� ��������� ����������� �� ������������ ������ � ��
����������, ���������� ������� � ���������� ���������
�������������� ���������� (� ����� ��������� ������������
�������), � ���� ������� �������� ������������� � ����� ������
�������� �������, ��� �� ���� ���� � ������, �����������
��������� ����� �������� �� ������� ����� � ������, ��� �
��������� � �� ��������� �������� ��������.
��� ������� ���� ������������� ������������� �� ���
���� ���� � ��� ����� ��� ����� � ������ �������� ��� �����������.
�� 1996 ���� ������� �������� ������� ������ ���� ����� ��������:
"�����-���� ����� ������� �� ���� ������� ������� ����
�������. �������� ������ ��� �������� ������ "��� �������
����� �� ������� �����������" � ����� 1991 ����. �������
���� 1,5 ����, � ��� �� ��������� ��� ��������� ������ ������� ����
� ���������� � ����� ������� ������ ����������� ������. ����� �����
��������� ����������� ������������ ����� ������, �, �����, ������
�������� �������� �������� ����� ������������. ��� �� �������� ���
��, �� ������������ ������� ������������� ��� ������� ����� �
������ ���������� �� � ���� ������ ����������� �������� ������㳿
� ����� �������, � � ���� �������� �����" (����� ����. �������
����� – ����� ��������� ��������! // ������������ �����. –
1996. – N 11–12. – �. 39). ��������, �� ��������
������������� ������ � ��������� ������������ �������� (��
������� �� ������ ������ ���������� ����� ���� ������), � �����
����� �������� �� �������� �� ������� ��������� �������������.
���� ����� ������ ����� ����� �������� "��������
������㳿 � ����� �������". �� ���� �����������, ���� �������
��������� (���� �� ����� ������� �������� ��� �������� �������
�������, ��� ��� �������� ��������) �� �������� �������� ���������
����������, ������� �����. ��� ������� �������� � ����� ����
������ ���� ���� ���������� ��������-��������� ������������ ��
���� ��������� ���������� ���� (17 ������� 1917 ���� – 29
����� 1918 ����), ����������, ��� ��������� ������� (29 �����
1918 ���� – 14 ������ 1918 ����) �� �������� (14 ������ 1918
���� – 1920 ��). �� ������ ����� ����� ��, �� �������� ��
������, ������, �������� ���� ������� �� ���� ����������� �
��������� ����, � ����� �������� � ��������������, �������, ��
��� � �� �������� � ����, ��� ������ � ����������� �������������.
��� �������� �������� ������� ������� ����� �������.
��� ��, �� ������� ��������-��������� �������� �� ���� ���������
������� (1917–1920 ����) ���� ���� ������ �������� �� �����
���� �������� �������-�������� �����������, ������� �����
�������. ��-�����, ���������� ���������� ����� �� � ��������� �
������� ���, ���� ���'��� ��� ����� �� ���� � ���������
��������. ��-�����, �� ��������������� ��������� ���������
��������� �������, ������������ �����, ������� ����� ����������
��������, ��������������� ������� ���������� ����� ������, ��
��������. �, ��-����, ��������� ����� ������� ����������� �����
(���������� ����, ���������, ���������) � ���� ���������� ����� �
�� ������ ��������� ���� �� ����� ������� ����������� �����.
����� ��� ���������, �� ����� ��� ����� ������� �� ����������
����������� ������������ ����������� ������ � �������� ������,
����� ����, �� ������ �������� �������� �� ����-�� ������
��������� ����������� ���������� ���� � ������ ������������� �� �
�������� ����������, ��� ���������� ���������, �����������,
����������, ����������, � ����� ������������� ������.
���� ��������-��������� �������.
����� �� ��������.
����� ���, �� ������������� ������� �� ����������
������ ��������-��������� �������� ����������� ����������� ������,
���������� �� ��������� ������������ ������� ��� ������������.
�� ����� �������� ������, ���� ��� ����, �� �����,
��������� ������� ������ � ������ �� �������������, ��� �
����������������� ��������-�������� ������.
1. ������� � �������� ���������� � �������� ��������
�������, ��� ��������� �������. ��� �������� ������ ������
����������� �������������.
2. ������� � ������������� ���������� �����������
���㳺� (�������) � ���������, ��� ����� ���������� ���������
����� ����� �����������.
3. ������� � ������������� ���������� �������������
������ (�������� �����������) �� ������� �� ����� �� ������.
(���㳺��������/ �� ��������� �. �. �������. – �., 1998. –
�. 303).
���� ����� ������� ���� � �������, �� �� ������
������ ����������� ������ ������� ������, ������� �� ���������� ��
���������, �� ���� � ��������� ����. ���, ���������, ��������,
�� ������ ������ � �������� ������ ����������� �������, �������� �
���, �� �� ���� �� ���� ����, ���� ���� ���������� �� ������
��������-��������� ������� �� ���� ���������� �� ���������� �����
�����. ��� ��, ������������ �������� ������, ������� ������ � ����
�������� �������� ��� ����� ��� ��������-��������� ������ –
����� ���� ��� ��, �� �� ������� � ������������� ����������
������������� ������ �� �������.
����� ������ ��� ��������� ������� ������, ����
��������������� ���, �� ������ �������� ������� �� ������ ����������
������� �� ������ �������� �������, ������� � ����� ������, ��
�����, �����, ������, �������, ����, ���� �� ����. ���, � ���볿
������������ ����������� ������ � ������� ������ �����, �
���������� ��������� ���� ������������� ��� �������� ������
��������� ������. ������������� ����� ���������� ����� ��
������� ����� ������ �� ������� �������� ����. �������, �� �����
���� ������������ � �� ��������������� ����. "����������
����������� ������ � ������������ �������� ������� � ����������
��������", – ����������� � ����������� �����. ������
������ ������ �� ������� � ���������� ���� �����, ��������,
��������������� �� ������� ���������, ��� �� ����� � ��������
������� �� ������� �������� ������.
����� ������ ����������� ������ �� �������, –
���� ������� ������� ���������� ����� (� �� ��������� ����������
� ��������� ������), ��������������� ����� ������: � ������ ����,
���� ���� �����, �� �� �������������-������� ����������, � �
������ – ������ ���������� ����������� �� ������� �� �����.
����� ������, � ���� ���������� ����� �������� ������, ����� �������
������, �������, ����� �� ����. ³������� �� ����� 9 �����������
���糿: "������� ����� �������� ���� ���������� �����������
������ � ����� ���糿 �� ��������� ��������� ����� �������
�������� ���������� � ������������, ������������ ������ ��
�������". ֳ����� � � ������ 13 ����������� ��������� �������.
���� ���������� � ����� ������ � �������� ������� ������ ���������
������� ������. ����� ������� ���� ����� ���������: "³�����������
� ������", � ��� � ����� �����������, �� "����������
����� � ��������� ������� – ������-�����������
������������". ��� �����������, ������� �����������
��������� �������, � ����� ������� ��������: "�������
��'������� � �����������, ��� ���� �� � ������� �����������, ��
������ ����������������� � ��������� �����". ��������
���������� �������� ����������� � ����������������� ����� �����
� �������� �������� ��� ����������������� ������. ��, �� �����
���, ����� �������� ���, �� ������, ����������� �� ����� �������
(�� � ��������� ��� ������������), ������ ������������ ��������
������ ������� �� �������� ��� ����� �� ���� �� ����� ������,
����������, � � ������� � ������.
������� ����������� � ������������� ���������� ���
������ � ������. ����������� ���� ����� � ����� 3 (�. 1) �������:
"�������� � ������ � ����� ������-����������� ������
��������". ���� � �������� ��� ����� �� ������, ��
���������������� � ������������ ������ ��� ���������� ���� ������ �
������ ��������-�������� ������, �� ���� ����: ������ ����������
"��������", "���������", "�����������"
��� ������ ������������ �� "���������" ��� ������
������. ����� �������� � ���������. �� ��������� ������, �� �����
�� ����� ������� ��������� �� ����������, � �� (���������)
���������� � ��������� – �������� ���������. �� �����, �� ���
����� ���� ����� � ��������� ����� ��������� ����, ��� �������
�������� ���������� ������ � ������, �� �������� ��������� �������
���'������ ������� ���������. ��������� 1998 ���� ����� ������
������ "��� ������� ����� �� ������� �����������",
�������� ��������� ����� �������� ���������� �� ����� ����, ��
�������� �������� ����������� ��������. �� ����� ��������
���������, �������� ����� ���� �������� ���������� ���������
�������� ����������� ������ (�� �������� �� ����� ���
��������������� ����������, ��� � �� ������� ���� ����� ������ �
�������� ����������� ��).
������, ����� � ������ ��������������, �������� ��
������ ����� ���� �������� �����, �� ���� ��������� ������� ������
� ������ ��������������� ������������� � ������ ������ ��
�������. �� ����� ������� ���� ������� �������� �����������������
���� (�� �������� ������ ������������ �������� ������, �� �� �
����� �� ������ �������� ������� �������������� ������ ��
����������� ��� ����� �� �������� ��������), � ����� �������, ���.
������ ������ ���� ��������� ������� ������ � ������
��������-�������� ������ ����� ��������� ���������� ������ ������
"��� ������� ����� �� ������� �����������", �� � �����
5 ����������: "������� �� ���������� � ���������� � �����
������ ��������� �������� �����������, �� ������� ���������
����-���� �����������, ��������� �� ������� ��������� �� ���㳿. ��
���㳿, ������������ �� ������� ����������� � ������ �����
�������. ������������ ����-���� ������� ��� �������� ������ ���㳿,
������������ �� ������� ����������� ���� ����� �� �����������".
� ����� � ������ (��. 5) ������� ��� ��, �� "� ������
��������� �������� ������� ���� ���㳿 � ������ �������� ��������
�� ������ ������", � "������� ����������� �� ���������
��������� �������". ������ 6 ������ ���������� �������
������������ ����� �� ������ (�������� �����������).
�� ���� �����������, �������� ������ ������ �
������, ��� � �������� �� ��������, ����������������� �����, ���
�� ������� ���������, �, �����, � ����������� ������� ������� ����
����������� ���� �� ������� �� �������������-��������� ����������
���������� ���㳿 (���� �� ������). ����, ����� ���� ����������
�� �������� ������ ����� ����� ������ ����� ��������. ��� ����� ��
���������� � ����������� ��������� ��������� ���� �. �. ������� ���
��, ��: "�������������-������� ����������� � ������ ����������
������������ �������� ���� ���� ������� �� ��������
���������-��������� ������, �� ���������� �������� � ����������
��������, �� �������� ������ � ��쳿, ����� �����������
�������������� �������, � �������������� �������� ����"
(���㳺��������/ �� ��������� �. �. �������. – �., 1998. –
�. 306). �� ������ �������� ���������� ������ � ���������
���������� �� ������� "���������� �������� ������� ��������
����� �������". ����� �������� ������������ ���� ����
��������� ��������� ���������� ������� �� ������� ����������
������ �� ����� �������� �����������.
������ ������ �� ���� ���������
������� (1917–1920 ��.)
1. ���� ��������� ���������� ����.
��������� ���������� ����, �� ������� ��
�������������������� ��'�������, � ������ ������������� �� �����
��������� �����, ���� ������ �����������-���������� ��� � �������
����� ������, �� ���, ���� ��'�������� ��������� ����� �
����������� �����������. ����, ��� �������� ������ ��������
�������, �� ����������� � ������ �������� 14 ������ ���������
���������� ����, ��������� ������ �������� ������� �� �� �������
������� ���������� ���������� �����.
����� ���������, �� �� ������� ����, �� ����
��������� ����� �� ��������� ��������� �������� �����, –
������-������������� �� ������-���������, – �� ���� �����������
���������� ����������, ���� � ���� ��������� �������� ��� �������
������������ ������ �� ������� �� �����, �����������
������������� ��������� � ������������� ������, ������� �����
��������� ������� ������� (�������� �������� ���� ���� XIX –
������� XX ��. ��������� � ������� ��������. – �., 1997 –
�. 41, 97, 120, 175.).
"����� ���� ������� (���㳿)", � �����
"�������� ������ �� ������� � ����� �� ������. ���������
���㳿 ��������� ������� ������� ����� ������, � ������ –
��������� ������ �����", – ����������� �������� � �����
1917 ���� �������� ��������� ���� ���������-�������������.
�������, �� ���� �� ����� ���� ��������� ����� �� �������
���������� ����, ����� �� ���������� ������-�������������
��������� ����� ���� ���������� ������� �������� (�� ����, �����
����� ���� ������ ����� ���� �� ������� ������� �� ��������:
"���������� ���㳿 ��������� �������, �������� �������� �����
�� �������").
"������ ������������ �� ���������� ��������,
�����������, �� ���� ��� ������ �� �������� �� ������������.
³������ �������� � ������������� ������ � ��������� ��������
�����, ���� ����� 䳿, �� ���������� ��� �����, �� ����� � ���
����-������ ��������� ������, ������������ ������������ ��������.
����������� ������ �� ���� ��������� ������� ���� ���������� ��
�������� ����; ����������� � ���������� ������� ����
���������������,.." – ���� �������� � �������
��������� �����������-������������ ����, ��������� ���������
1917 ����. ����, �� ������, ������� ����������� ��������-���������
�������� ��� �������� �����, �� ���� �������������� � �����������
���, ���� ������ �� ������� �����. ����������� �� ��������
������������ �� ��� ��� ������������� ���� �, �������, �������������
������ �� ����'������ ��������. ����� ����� ��� ��������� ���
�������� ��������� ���������� ������������� ����� ���������� ����
� ���������� ��� ������ � ���� �������. ���, ³���� ����, ������
��� ���������� ��������� ���������� �� ���������� ������ ����,
��� ������ � ����� ������������ ����������, �������: "�����
�������� ���������� ���� �� ������������ �����������, ������
�������� �� ������ �� ���㳿 ������, �� ������� �����. ��������
���� �������� ��������� ����������� ����������� ��������� ���
���������� ����������� ������, ��� � ���������� ��'�������� �
�������� � �������� ��������� �������" (³���� ����. ������ �
������� // ������������ �����. �., 1999. N 3–4. �. 60). ������
�� ���, ������� ������� ������� �������� �����������-�����������
���� ������ ��������� ���������� ���� ���� �������, �� ������ ��
����� �������� �� �����������, ���� � � ������ �� ������� ����� ���
���������� �������� ������, ������� �� ������� (������� ���� �
����� ������ �������, ����� �������� � �����).
������ ��'���������, �������� ��������� �� ����
����� ���������� �����. ������ ������������ �������: "����
������� ������� ����� �� ���� ������� � ��������� ���� –
��������� ����� ���������-���������� �� ��������� �����������
����� (� ������ 1917 �. – ��������� �����
���������-�����������). ���� ���������� ������� ��������
���������� ������� �� ������� �����������" (������������ �. �.
������ � ��������� ������ 1917-1920 ��. (���� ���������
���������� ����). – �., 1997. – �. 24).
���������-����������, �� ���� ������� � ������ ��� �������
�����������, ����������� ������� "�������� �� ��� ��� ���� ���
��� � �� �� ���", � ����� ��, �� "����������� ������ �
����� ������ ������������. �� ������ � ������ �� ������
����������� ������� ������". ��� ������� �������� �����������
���� ������� ��������� ����� � ������� ���������
������������-����������� ����, ��� ����� ������ ������� �
������� �������� ���������� � ������ � ������ 1917 ����. ����� ��,
����� ���� ���� ����� �������������, ��� �������� �����.
�� ������ ���������� �� ��������� �������������
��������� ���������� ���� ���� �� ��������� �� ����� �������
�������� ���������� ���� �� �� ����������� ������ –
������������ �����������, ��������� ����, �� �����-���� ��������
���������� ��������� ��� ����� �����, �� ���������� ���������
�����, ���� �� �������� ��������� ���㳿. ������ �������� ���������
����� ���� ��������� ����������. ��� 13 ������ 1917 ���� ��
������� ������������� ��������� ����������: "����������
�������������� ��������� �����, �� ����������� ������ � ������
���� ��������, ��������� ��� ���������, ��� �������� ����� �������
���������� ����������� �������� ���'�������, �� ������� ��
������� ����� �� ������� ��� ������� ��������� �������, �� �������
��� �������� ������, � �� �������� ���������� �� ������ ��������
�������� ����� �� ������ �� ������� �������� �����������
������" (������������ �. �. ������ � ��������� ������
1917-1920 ��. (���� ��������� ���������� ����). – �., 1997.
– �. 44). � ���� 1918 ���� ��� ̳��������� ��������� �����
��� ��������� ����������� ��������� �� ��� � ������� ����������
(�������� ��������� ������������� �������).
����������� �� ��� ������� �������� �� �������
����� �������. ���� ��� � �� ������� �������� ����� �������� �������
�������. ���� � ��� ��� ���� �������� �� ����� ����� �������� ��
������ ����������� �� ������������ �� �� ��������볿. ������
������������ ���� �������� �������� � ���� ���������� �� ����� �
������. ��������� ���������� ���� �� �� ���������� ����� �����������
���������� �� �������� ��������� �������� ������� ����� – ��
������������� ���� ��� � �� ��� ������� ���� ���������� ��������
������ ������, ���� ������������ ����� �������� �� ������� �����
�� ������������ ������ �� ������� �� �����. ��������, ����� ��� ��,
�� ������� ���������� ���� �������� ������ ���� ��������
����������, � ������. ��� ������ ����� �������� ��� ����������
����� �� ��������� �������.
2. ���� ���������� ����� ��������������.
� �������� �� ����� �������� ������ �����
�������������� �� � ����� ���������� ������ � ������ ��������� ��
�������� ������ ���� ��������. ��� � ������ ���� �������������, 29
����� 1918 ����, �� �'��� ��������-�������������, �� �����
�������������� ����������� ���� ����������� ��������� � ������,
����� �� "�������� �� ������ ����������� ������" ����
����������� ��� ����� "������ ��� ���������� ��������� �����
������". � �����, �������� ��������� ������ �������, ��� �
������� ����� "��� ���", �� �����������: "�������������
� ��������� ������ ��� � ������������, �����������" (�����
9) � "�� �� ������� �� ����������� ��� ��������� ���������
�������, � ����� �� �������� �� ������� ������ ������������
������ ���������� �������� ������������ �� ��� � ������������� ��
������ ���" (����� 10). (������ ��������� �����������/
������. �.�. ����������, �.�. �������. – �., 1997. – �.
118). ���� �������������-������� ���������� ������� ����������
���㳿 ���� ���������� �� �� ��������� �� ���� �������
���������� ����. "������������ ���� �� ��� �������� ��
�������� ������. "ҳ���� � ������㳿 ������������� ����, –
���� �. ���������, – ����� ����������� ������ ���� ��������
������� ����" (����������� ������ � �������� � ��������� ����
����������� ������. 1940 �., ����. 63). �� � �������, �� � ������㳿
– ���, ��� � ��������, � ����� ���������� ����� ��
������������� �������� ���� �������� �������������� ����� �
���������� ����� ���� ��������� ���� �������� ��� � ���������
�����, ��� ��������� ���, ���� ������� ���� ����� � ��� �����
��������� ����� �� ������ �� ��������� � ���������� 1917 �. �������
�, �� � ���� �������� �������������� ����� �� ������ ��� ���������
����������� �������� ����������� ������ � ������, ��� ��, �� 1917,
��� � 1918 �� ��� � ����� ������� ��������� ��� ����������
��������� ����������� ������" (����������� ����. �����
����� ��������� ����������� ������. – � 4-� �. – �.
IV-1. – 2-�� ���. – ���-����; ���; �.�����-����, 1998. –
�. 36).
dz ���������� � ������ 1918 ���� ̳����������
�������� ��� ������ ̳������ ������ �������� (�� ����,
����������� ������������ �� ������� ����������� ������� �������� N
12 �� 16 ������ 1918 �. �� �� ������ ��. 3-� ������ ��� ����������
����� ��������� �������) ��� �������� ������� ������ ���� ������
����� ��������. ������ ���� ������ �������� ��������� ������������
������ dz���������, � � ������ – ������ ������ � �����������
��� ��������� ���������. ��� ������ �������� ����������� ������
���������� ���� �� ������: �� dz���������� ������� ���������
������� �� ���������� ������� � ��������� �� �������, � ��
���������� ���� ����� ��������� �� ��������������. ��������
��������, ��� ������� ������� ����� �������, ����, �� � ��
���������� ����, ����������� �� ������ ��������볿. � ���� ����
������� ����������� ������ ������� �� ������, ����� �������� ���
��������� ������� ������������; ��� ������ � �� ����� ��������
���������� �������, �� �� ���� �� �������� �����, ���
��������-�������� �������� ������ ������������ ���.
�������� ����� ����������, �������� ������
������������ ��������: "�������� ������� ������������� �����
���� ������ ����� ���� ������ ����� ������������ ������������� �
���������-�������������, �� ���������� ������������ ������ ��
���������� (�������� � ������ ���������� ���������), ��� ������� ��
���������� � ������ ������� ����� � ��������� �������� ���������
������� ������" (������������ �. �. ������ � ��������� ������
1917-1920 ��. (���� ���������� ����� ��������������). – �.,
1997. – �.39). ��������� �����, �� ������ �������� �� �����
����� �������������� ������, ���������� ������� �������: �� ������
��� �������, � ������� ��� ������, ��, ����, ����� ����������
�������� ������ �������� �����������.
���������, �� � ��� ����� �������� ���������, ��
������ �� ����� ������ ������������ �������� �� ������� ��
��������, ���� ���������� ����������� ������� ����������
����������� ������, ����, �������� � ���������� ���������'� ����
�����, � ���� �� ���� ��� ����������, ������������ ��
���������� ������ – ���������� ���������, � ��� ����
�����������. ����������� ����� �������������� ��������� ���������
������� �������� � ��������� �� ���������� ���������� ��������
������� ������ ��������. � ������ � ����������� ������ ������
�������� 24 ������ 1918 ���� ������� ������������� ������, �� �� ��
���� �����, ��� �� ���� �������� ������� ���� � ���� ���������
���������� �� ��������볿 ��� (���������� �. ������ ���������
������� ���������� �������. �., 1993. – �. 376). ������ �
����� ���� ����� ������ ����� ��������. ��� ���� ���������
�������� �� �������� ����� ��������� � ������� ������ �������
�����: "� ���������� ������ ����� ���������, � ����������
�������� �� ����, � ��� ����� � ������� �� ������� ����������".
3. ��������� ��������� ������� ���������.
"���� ���������, � �� ���������� �� ���������
����� �� ��������� ������������ ������, ��������� ��������������
������� ���� ���������� �����, ��� ����������� ������� ���������
�����������-���������� ���� � ������", – ����� ³����
���������� (������ ����������� ������ � ������: ����� ��������
�����. – �., 1997. – �. 248). ������������ ���� �������
��������, �������� �����, �� ����� �����: ������ ��������
��������� ������� ������ �������, ������� ����������� ���������
��� ���������� ���������� �� �� ������ ������� ���������, ���������
����� �㳺���. ���� ����� �������, ���������� ���������� �������
������, ������ ������� �� ���������� ���� ��������� ��� �������
��������� ����������� ����������. "� �����, �� ���������
������������ ������ ������� ���� ������� ���� �������� ��������, –
����� �� � ���� �� ������� ��������� ����� �㳺���, – ��
������ ������ ���������� �� ���������� ������������� � ��������
���� ����������� �������� �����, ���� ����������� ��������
������㳿. ���������� ��������� – ����� ����������
������������ – �� ��, ������� ��� ���������� ����������,
���� ����������, � ��������� �������, � ���� ��������� ������
�� ��������� ������� ��� ��������, �� ����������� ������ – �
�� ���������� – �� ������������ ��������" (��������� �. ��
��� ̳���������� ��������� ��� // ���'��� ������. 1998. N 2. �.
120).
��������� ���, ��� ���� ������������ ������� ��
�������������� �������, ������� �����������, ��������� �� ������
�����, ���������� ���� �� ������ ������������ ���� ���� �������� ��
���� – "����� 1 ���� 1919 ���� ��� ����� ����
��������� ������������ ����������� ������". ��� ���
������������ ������������, ��������������� ��������� �����������
������. �������� ����� � ��� ��� ���������: "����
��������-�����������, ������ �� �������������� ����� �� ������
�������� �������������� ���������� �������, ��������� �����, ����
����� ��������-�������� ��������, ��� ��������� ������ ������ �
��������� ������, ��������� �������� � ������������ �������������
���������� ��������". ���������� �������� ��������
����������� ���������� ������� ���������� ����� �������. ��������
����� ������������ ��������� ������ � �� ��� �������� �������
������������ ������� � �������� ���������, �������� �����, ����
�������������� ������. ��� ����� ����������� �������� ���������
�����������. ���������������, �� ��������� ������ � ������� ��� ��
���� �������� �� ������������� ��������. �� ��� ������� ������
�������� �������� ������. ³� ��� ��������� � �� ������ ���������
������ ����� �������� ������, �� ��������� ���� ������������
�������.
"�� ������ �������� ��� ���������� �� 1
���� 1919 ���� �������, �� ������� ���� �� ����������
������������ ������ �� �������, � ��������� ������� ������� ���
���� ������� – ��������� � ���������. �������� �������
���������, �� ����� ������� � ����� ���� ��������� �����������. ��
����� ������ ��������� �����, ����� ����� ��� ������������
�������� ������� ����������� �������� ����� ������ ������", –
������ �������� ������ ���������� (���������� �. �. ������ �
��������� ������ 1917–1920 ��. (���� �������� ���). –
�., 1997. – �. 43). �� ������ ��������� ��������� ����������
������� ������ �� ��������������� ���� � II ����� "�����������
������", ������� 12, ������� "���������������� ���� ��
���������� ����������� ��������� �������" (����������� �����
̳������ ��� �� 30 ������ 1920 �.) "�������� ��������� �����
��������� ������� ���������". � �������� ��������������:
"����������� ������ � ����� ��������� ������� � �������������,
� ��������� � ��� �� ���. ������� ��������� ����� ���������
�������� ������ ����������� ����������� ������ � ����� ���������
�������, ����������� �� �������� �������� �� �� ���������
���������� ��������, � ����� ��������� �� ������� ��������� ��
�������". ������� 25 ������� ��������� ���������� ������
����������, �� �� ������� �������� ������������ ����� ��������
��������� � ����������, "����� ����� ���������� �������
�����������, ���������� ������� ������ �� ����������� �������
����������; � ����� ������� ���� ����� �������� ��������".
ֳ����� � � ��, �� �������������, ���� �� �� ������� �������,
����������� ���������� ����������� �� ������� ������, ��� � �����
"���������", � �� �� ����, ���� �� "�� ����������
������ �� �������� �����" (������ ��������� �����������/
������. �.�. ����������, �.�. �������. – �., 1997. – �.
132).
* * *
ϳ����������, �������� ���������������� �������
������������ ��������-��������� �������� �� ���� ���������
������� (1917–1920 ��.) � ���� ��������� ���������� �������
������. ���, ���������, �� �� ��� ����� ���� ����������� �����:
���������� ����, ����������, �������� – ������� �������
��������� �����, ���������� ��������� ��������� ���������, ����� ��
����� ������ ������� ����� ����������� �� �������� �� �������. ³�
��������� ����������� ���������, ̳���������� ��������� � �����
̳���������� ������, ���� ���� � ������ ���������� ���������
������� ����� ����� ����������, ��� �������� ���������� ���� �.
����� ������, �� ��������� ������� ������� ������� ����� �������
�������� 1917–20 ����, ����: ����������� � ����������,
������ �'������� ���� ��������� ����������� ���������� �� ���
�������볿 ���. �� ������, ������ �������� � ����������� � ���
��������� ����������, ��������, �� ��� �������� �������� ��'�������
������������ ������ � ����� ������ ��������� ����������� ������.
�������, ����������� ���������� ������� ������ �
������ ����� �� ���� ��������. � ����������� � �� ����������
����������� ����, ��� � ����� ��������� � �������������� �����.
������� ��������� ���������������� ���������� ������������� ��������
�� �������� ������ �� �������, ���������� ��������� ������ �� ���
��������� �������. ��� �����, ����� �� ������� �������� �
������������ ������� �� �����������, ������� ������ �����������
������� ������������ �� ���������� ����� �� �� ���������� ����
����� �����. ����� ������ �������� ������� ������� ��������������
�� ����������, � �������� – �� ������� ������ ���������
����������, �� ��������� ����� ��������� �� ����� ����������� ��
���������� � ������, ��� ����� ����� �������� ����� �� ��������
������.
������������ ��� ���������� ��������� ����, ��
�����, ��������� ������� ������ � ������ ��������-�������� ������,
����� ���������, �� �� ���� ������� ����� ���� ������������ �
������. ���, �� ���� ���������� ���� ������ ���� ��������
����������� �� ������� �� ����� – �� ����� ��� (���. II
�����). ������������ ���� ����� �������������� ��������� ��������
��� �������� � ������� �� ������ �����, ���� �������������
���������� ����������� ������� ���� ��������� ����������� ������. �
��������� ��� ���������� �������� �������� ����������� ������
(��������� �� �� ������� ���� �������), ��� ����� ����� ��������
�-�� ������ ���.
����, �����������, ����� ������� ����� �������� �
����� ���� ����������:
1. ��������� ������� �� ��������� ���� ��������
������� ���������� ������� �������.
2. �������, ����� ���� � ���������� ��
��������������� ���������� ���������� � ��������� ���� �� ������
(��������� ����������� ������, �������� ��������� � ���������), ��,
���������, ���㳿 (������������). ��� ����� ����������� �����
���, ������, ������.
3. ������� ������� ������� ������� ��'�������
������� � ����� ������ ��������� ����������� ������ �� ���������
��� ���������� ���������-��������� �� ��������� �������.
4. ���������, �� ��� ������, � � ����� ���������
������ � ������, �� ����� � ��������� � ������� �������� ��������
�������� ���������� �������� � � ������������� � �������� ���� �����
� ���㳺�������� �� ����'��������.
5. �������� � �������� ����������� ������������� �
������ ������� ����� �� �������-��������� ������� ������
���������� ����������, ��������, � ����������� �������� ����������
�� ����� ����������� ������.
˳��������.
1. ���������� �. �. ������ � ��������� ������
1917–1920 ��. (���� �������� ���). – �., 1997.
2. ����� ����. ������� ����� – �����
��������� ��������! // ������������ �����. – 1996. – N
11–12.
3. ����������� ����. ����� ����� ���������
����������� ������. – � 4-� �. – �. IV-1. – 2-��
���. – ���-����; ���; �.�����-����, 1998.
4. ������ ����������� ������ � ������: �����
�������� �����. – �., 1997.
5. ������ ��������� �����������/ ������. �. �.
����������, �. �. �������. – �., 1997.
6. ������ �. �., ������������ �. �. ���㳺��������.
– �., 1995.
7. ���� ³����. ������ � ������� // ������������
�����. �., 1999. N 3–4.
8. ��������� �. �� ��� ̳���������� ��������� ���
// ���'��� ������. 1998. N 2.
9. ���������� �. ������ ��������� �������
���������� �������. �., 1993.
10. ���㳺��������/ �� ��������� �. �. �������. –
�., 1998.
11. �������� �������� ���� ���� XIX –
������� XX ��. ��������� � ������� ��������. – �., 1997.
12. ������������ �. �. ������ � ��������� ������
1917-1920 ��. (���� ���������� ����� ��������������). – �.,
1997.
13. ������������ �. �. ������ � ��������� ������
1917-1920 ��. (���� ��������� ���������� ����). – �., 1997.
14. ������������ �. �. �������� ������� ����������� �
�����. – �., 1996.
��� ���������, �������
��������� ������������� ������������ ��. ������ ��������
|