������ ������

����� ���̲ƻ:

��������� �������� �������������

����� ��� ��������� ����, �� ������� �������� 1918 ����, ������ ���������� ���� ������� ����������� ���������� ���� ��������� �������� �� ����������� ������ ��� ����� ���� ������. ����� ��� ��������� ���� ��������� �������� ������, �� ���� ���� ���������� ������������� ��������� �������. ������ ��� � ��� ����, � ��� ��������, � ��� ��������� ������, �, �������� �, ��� ���� ������� ��������� �������, ��������� ��������� ������ ������ � ������ - ����� ������� ���������.

�� ���������� ������� ����������� ��� �� ����� ������ ����� �� ������������ ����, �� �������� �������� ������ ������� ���� ����� ������, ������ ������ �� �������. � ����� ������� ��������� ������, � ����� ����� ����� ��� �� ��������. ��� �� ���� �����, �� �� ���� XVIII �������, �� �������� �����������, ��'���� ������ � ������� ��������� � ����������� �� �������� ����������� ��������� ����������� �����, � ��������� ����� � �������� ��������� � ����� ���������, �������������. �� �������,

������ XIX �. ���� ������� �� ������, �� ������ � �������� ����� �� �����, ������ ����� � ������ ��� �������������� �������� � �����. ��� ��������� ����� ���� ��������� � ���� ���������� ����, ��������� � ����������� ���������� ��볿 � �������� �� ������������� �����, �� ������ � ������������.1

�����, ���� �. ����������� �� �� �����������, - �� � �������� ���������� ��������� ����� ���� �� ����� ���������� � ���� ���������� ����, ��������� � ������������. �� ���� ��, � � ���� ��� ��������� ���, ��� ����� ���� ������, �� �� ��������� �������� ����� ��� ���������, �� ���, ����� ���� ������ ����������, �� � � 1917-1920 �����. �������� �� ��������� �������� ����������� �����������, � ���������� � ����������� ��� �������� ����������� ��������� ��� �������� �� ���� ������ ����, �� � 80 ��� � 180 ���� ����. ������ ������, �������� ����� ���������� ������� �� ���������� �������, �� ���������� ���������� �����.

�� ����������� ���������������� ����������� �����������, ����� � ����������� ��� ����������������� ���� ���������������� �������������� ����������, � �������� �������� ������������, ������������ �������� ����������� ���������, � �����, �� � ������� ��� ��������, - �������� ����� ���������, ������������� � ������������� �������� �񳺿 �����.

�������������� �� ���������� �������

������� �������������� ���� ���������� ����������� � ��������, �� ���� ����������������� �� ���������� ������� ����� �������� ����������, � ����� ������ �� ������� ������ ���� ���� ������ ��'���� (�������� ��������������), ��������� ������������� ��� (�������������� ��������������) � ������� �������� �� ����� ������������ �������� (������� ��������������). �� ����������� ����� �� ��������� �������������� �������� �������� ����� ��������, ����������� ���������, �� �������� ��������������, ����� ����������� �������� �� ������������� �������, � ����������� ������� ������� ����������� ������ - ������ �������� ���� ��������� �������, ���� ������� �������� (��������, ��������� �, �����, �����) ��������.

��������, ����������� �������� � �������� �������� ������������, ��������������� ���������� �������������� ��������� � �������, ����� ��� �������� ������� ��������� ������������� �������� � ������������� ������, ���� ��� ����� ������ ����� �������������� ��������������, �� ������� - ��������������, �� ������� ������������ - ��������� ������������ ���� ����������.

���� ������ �������� ���� [���� �.��������] �� ������ ������ ���������� ����� ����, ���� ������ �� �������� ��������� ����, � ������ � ������� ������������� ������� � ����������. ��� ���� ������� � �� ���� ��� ���������� ����������� ������, �� ���� ��� ��������� ������� ��� �����... �� ������ �������� ������ �� ����� ���������� �� ���������� ����� ���� ���������� ���������� �� ��������, � ���� ���� �������� ������ ����������� ������ �� ����� ������ �� ���� ����������, � ����� ���������� ��������� �������� ��������. ³��������� ������ ������ ��������, � ��� ����� ������������ �������� �� ���� ���������� ��������.2

�� �������� �������������� ��� ��� ��� ���� ������������� ��������� ���� ������������ ������������ ���������, ���������� � ������. ���, ���������, �� ������ ���� � ���� �.��������, � ������ 1996 ���� ����������� ��������� ����������� 13% ��������, ����������� ��������� - 20%, �� ����������� ������ - 25%, �� ����� ����������� - 22%, ����������� � ���, � ��� (!), ��� ��� ���� �� ������������, - 18% ��������3. �������� �������� � �������� �������, ������� ������� ������� ������ ��������� ��������, �� ����������� �������� �� �����������, � �� �� ���������� ������ �������������� ����������, �� ����������� ����� ���������� �������� �� ��������� ��������� ���������� � �������� � ���������� ������ ���� ���������� ��������. ���� �� ��� ���������������� �� �� ��������� �������������� ����������� �������� �������� � ���� ���� ������� ��������� ����� �������� ���������������� ��������, ������ ���� ������ ��� �������� ���, ����������� �� �������������� ������������� ���������� �� ����������, ������� � ���񳿻, ������������ � �����������.

����������� ��������, ����, ������ ������� ��������� ����, ������� ���������� �� ������������ ����� � ��������� ���������� �� ����������� �������. ��� ���� � ���� �������� ������, ������ ��������� ���������, ������� ����� ������� ���������� ���������, ������� ��������� �����, �� �������� �� ���� ������, ���, �����, ��������� ����4. �������� �������������� ������������, �������� ����������� �� ���� ����: ������������ �������� �� �������� �������� ���� ����������� ������� �� ���� ����� ���������� ��� ��������� ���������� � ������������ ������� ��� ���������� � ����������5.

������������ ����������

��������� �������� �� ������������� �������, ��������, �� � ������ ����������� ����� ��������. ��� �� ��� ���� ���� ���������� ��� ������� �������������� �, �����, ������������������ ��������. �� ��������� �������������� ����� ���� ���� ������� �������� ��������� ������� ������������ ��������� �The Economist� � ����� �� ����������� ������ �Post-Soviet schizophrenia�6. � ������ ����, ���� ������� ��, ��, �� ������ ���������, ��������� �������� �������� ����� �, ��� ���� ������� � ����� �������� ���������� ��� �� ͳ�������, � �� �������� ����. � ������ ����, �� ���� �������� (90%) ����������, �� ������� ������� ����������� �� �����, ����� ���� - 46% �������� ��������� ��������� ���������� ��������� ��������� � ���� 31% - ���� ���������.

������ �������������� ���������� ��� �������, ����������� �� ���������� �����������, ����� � ������ ������� ������������ �� �� ���� �����������������, � �, � ������� ����, ���������������� ��������. ������������ �������� ����������� ������������� �� ���� �� ���������� ���������� ����������� �� ������� �����, �������������� ������������� � ��������� ��������, � � �� ����������-��������� � ����� ���������� ������������, �� �������, �������������� ���������� ����� �� ��������� � ������������ ����� �� ��������� ���� ��������, ��������� �������� ������.

�� ������� - ������� ������ ����� ������ ����, ������ ����������� ���������� ������ �� � ��� �� ���� ����� ��������� - ������� �� ���� ����, ���� ����� �� �� �� ��������� �������������. ���, ���������, ����������� ��������� ��������� ����������� �� �������� �����������, �������� ��������� �� �������� �������㳿 ����������� ��� ���������7. ����� ������� ���: ����� �� ����� ���� ���������� ������ ��������, � ��� ���� ������: ������ ������� ���� �����������. ��������� � ��� ����������� 61% ��������, �� ���������� - 19%, �� ����������� - 20%. ����� ��������� ��������� �������� ���: ���������� ����������� �������� ���������� � �������� ���� ������� ���������� ������. ���������� � ��� ����������� 36% ��������, �� ���������� - 37%, �� ����������� - 27%. ������ ������������� ������� �������� ��: ����������� ���������� ���� (36%) � ������ ����� ����� �����, ��� ���������� ��������� ����������� (19%); ���������� �� ������ � ���� ��������� �����������, �����������, ������ ����� ���������� � ������������ �������� ��������� 17% ��������!.. ������� ������ ������ � ������� ������� �������������. �� ������ ������, ���� 9% �������� �������� ��������� �������� ���� ���� �������. �� ������ ������ - 33% �������� �������� �������� ������ ������������� �����������8. ������������ ��� ����� � ���� ������ ����� �������� � ���������� �� ���, ��������� �, ���� ������ �������: � ������ ������� ����� ���� ����������� � ����� ���������, ������, ����� ��������� �������; � ������ - ����� ������������� ����������� ������ �� ���� ��������������, ������������ ����� ��������� ��������.

������ �����������

�� ��������������� �������������� �� ������� ��� ����� ��������, ���� �������, ��, �� ������ ������ ������������� ����������, ���� 34% ��������� ��������� ���������� ���� �������� � �������. ��� ����� ��������, 37%, ��������� ���� �������� � ���� �����, ����� �� �������. ����� �� �� ���� ����� �������� �������� ���������� - ������, ��������, ����������, - ��������� � ���� ������ ����, � ������ �������� �������� 200 ���� ���� ������� ���� �������� ����������, �������������� �� ����������.

ֳ����, �����, �� ���� 3% �������� ������ ������ ��������� ���� � ����� ����� � ���� � 17% - � ���� ��� ���. �� ������, �� ������ �� �� �������� � ����� �� �� ������ ����������� ���� � ���� �� ����. ���� ���� - ���� 3% - ����� ���� �������� �������� ������ � ��� ���� ���� - 3% - ������������ ����.9

�� ��������, ������� ���� �� �������������� ������������ �������� �� ���� �������� ��������, � � ������ �� ���������� �������� ��������. ���, ���� 15% �������� �������� ��볺, ��� ������ ��������� �������� ������� � ������� ������. � �������� ������, ��������, �� ����� ����� ����, ���� � ����� ���� ����� ���� ����� �������. �������� 17% �����, �� ������ ��� ����������� �������� �� ���� - �����, ���, �� ���� ��� � ������, ���� ����� �� �����, �� � ������ ������� 22% �������� ����� � ��������� ������ � ���������������� (������ ������, ������ �� ����� ������� ���� ��������� � ����).

������� 14% �������� ��������, �� ������ ��� ����������� �������� �� ������ ����, �������� �� ��������� �������� - 40% - ��볺, ��� ������ ��������� ������� �������� � ������ ���10. ���� �������� ��������� �, ���������, �������������� � �� ����� ����������� ��� �������� ��������� �����������. ���� ������ ����������, ������������ ���� ��������� ����������� - ���� �������� ��������� ��� �� ��������� ���� � ���� �� ����, ��� �� �� �� ��� ���� � ������-��������� ���������. �������� �� ��� � ������ �������� � �������� ���������� �� ������������ ���������� ����� ������� �� ������������� ���������� ��������� ����� ���� ���������. � ������� - ���� � �������� �������� �� ������������ ����������, �� � �������� �����, �� ��������� � � ���� ����������� ����������, ��������� ����������� ��������� �� �������� �������� �� ������ � �������� �� ��������� ����, �������� ��������� ������� � �������� �� ���������� �� ������������� �� ���� ��������� ������������ �����������.

�������� ��������� ����������� ��������� ��� ����� � ��������� ������������ � ������������ ������������ ����������� �����������, ����������� ���� �������� �� �������� ������� �� ��������������, �� �������� ���� 13% ��������� ��������� ����� ��������� ����� ����������� ���������� ����� ������������� ��������� �� �������, ��� �� 67% ����� �� ��������� �������� (����� �������� �� �� ���������� ����� � ����� �������).11

������ � ����

���� ��������������� ���������� ������� ���� ���������� � ��������� �������� �� ������� ����������� ���������� ��, �������, ������ �� ����. ���, �� ������ �������������� ��������� (����� 1997), 16% �������� ��� �� �������� ���� ����������� ��������� ������, � 39% (������� ������������ ������� ���������) �� �� ���������� ����� � ����� �������. ��� ���� ���� 38% �������� ���������� ����� ������ � ����, 21 % ����� ��������, 42% �� �����������.12

��������� ��������, ����� �����, ���������� ������� �� ���������� ���� �� ����: ����� ��������, ����� � ������ � ϳ����������������� ���� ������� 14% ��������, �� ������� 10%, �� �� ���������� ����� 30%, ������ �� ���������� ��� �������� 46% (!). ���������� ����� ���� ������ ������������� ���� � ���� � ����� ������ (16% ��, 11% �����), ��� � ��� �������� ��������� � (���) ����������������. �������� �������� (20% ����� 17) �����, �� ���������� ���� �� ���� ������ ������� ������; �� � �� �������� �������� � �����, �� �������� ������� �������� - 18% - �����, �� ���������� ���� ������ ��������� ������� �, �������, �������.13

������������, �����, �, ������, ��������������� � ������ �� ��������� ���� ����� ����������� ����� �������� ������� ��� ������?� �� ���� �����, �� ��� ������, � ��������-��������� ��������� ������ ��������?� � ���� �������� �� ������� ���� - � ������� ������� �� ��� ����� ���� ������� ����: ���������� ��������� �� ����� 25% ��������, ��������� ��������� - 23%. ������� � ���� ��� ����� 4,6% ��������, �������� - 9,9%. ������ � ������ �������� ��������� �'���� (���� ���, ���, ͳ������� �... �������); � ������ ����������� ���������� - ������� (����� � ���� ���� ���, ����, ͳ�������, �������, � ����� - �������, ���������, ������, ����� �� ������).14

��������, ����, �� �� ����� ������� ��������� ������� ����������� ����� �� ���� ���� ��� ���� �������������� � �������������, ��� ���� � ��������, ��� ���� ������������� �� ���������������, ��� ���� ���� �� �������� �� �� �����. ����������, �����, �� �������� ��������� ���������� ��� �� ������ � ������ ������������, ��� ��������� ���������� �����������. ���, ����������� ������������, ����� � ������������, ���������� 52 �������� ���������� ��� � ���� 24% �������� ������ (� ������� �� ����� ���������� �������� 28 � 26% - �� �������, ����� �� ���, ��� ���������� ���; � � ��� - 29 � 16%). �� �������� � ������������� ������������ ��������� ��������� 77% ���������� ��� � ���� 51% �������� ������; �� �������� � ���� - �������� 47% � 29. (����� � ����, ��� ���������, � ��� �� ����� ���������� �������� 26 � 20%, � ������� - 23 � 26%).15

������ ��������

�� ������, ������ � ������ ������������ ���������� �� � ����� ������, �� �� ���� ������� ������� ����������� ������ �������� ������������ �� ���� �������� ����������. ���� �������������� �����������, ��� �� ������� ��������������, ��������� ���������� ����������� ������� ���������� ��� - �� �� ������� ��� ��������� ���������� ���������� ����, �� ��� �������� ����������� ������� �������� �� ������� �����. ������� ������������ ���� ����� ��������� � �������� �������� ������������, ��� � ��������� ����������, ������� �������� ���� ��������� ���������� �������, ��� �������� ����, � ������ � �����. � ������ ����, ������ � ������ ���, � ������ - ������ ������������ �� ������� ���� ����� �� ����� ���� ��������. � ������ ����, ������ ����� � ����, � ������ - ������� ����� �������. � ������ ���� - ������� ��� ��� �� ������, � ������ - ������ ��� ��������� ������������� ��'����.

�� ����������� ��������� ��� ��������� �� �, �� � ���������� ���������, ������ ������������� �����������. ���������� ���� ������ ���� ������ ����������� ��������� �������� ���� ������� � ��������� ������� �������� - ��, ��������, �� ������� ������� ������� ����� �� � ������ ��������. � ������ ����, � ������� �������� ������� ���������������� ��������, ��� ����������� ������ � ����� ������������� ������ �������� � ���, ��������, ���������� ������ �������������� �������������� ����������� ����������. �� ������ ����, �� ����� �������� �������, ���� ��������, ���������, ������������ ����, ���� ������� �������������� - �� ������� ��������� - ��� �� ����� ��������. � ���� �� ��� ���� � �������� ��������, ���� ����� ��� ����������� ������� (� ���, � ����, � ���������� ��������, � ��������� ���������� �������� ����������� ����������), �� � ����� ������ ��������� �����������. � ������ ���, ��� ���� ������ ���� �������������� �������� ���������� ���, �������� � ���������� �� �����������, �� ����� ������� ��� ��������.

 

---------------------------------------------------------------------------------------

1. ������� �����������, ��� ��� ������� � ���� ���� ������ (�.: ������, 1991), �. 142-144.

2. ����� ��������, ����������� �������� ��������: �������������� ���������� �� ����������, ����������� �������, �1 (1992), �. 24-39.

3. ������� ��������, ������������������ ��������. ���� ���������������� ����������� � ������� (�.: �������� ����������, 1996), �. 102.

4. ������ ���� ���� ����� ������ ������, ���. ��������� ������� ������, � 9 (�������� �������-����������� ������ ������������� ����������, 1994), �.6.

5. �� ������ �������������� ��������� (���. ��������� ������� ������, 1994, � 8, �. 31), 20% ����������� ������� ���������������� ��� ������ ���������� �������� ��������, 18% - ��������, 20% �� ����� �����������, � 42% �� �������� ����� � ���� ������, �����������, �� ������ ��� ��� ������� �����.

6. ��������, ����������� �������� ��������, �. 38.

7. The Economist, 4 February 1995, �. 27.

8. "����", 16 ����� 1998, �. 1.

9. Dominique Arel and Valeri Khmelko, "The Russian Factor and Territorial Polarization in Ukraine", The Harriman Review, vol. 9, nos. 1-2 (1996), p. 86. A Political Portrait of Ukraine, no. 4 (Kyiv: Democratic Initiatives Research & Educational Center, 1994), p. 19.

11. ������ ������, ����� ��������� �� ������ ��������?�, ��������� ������� ������, � 8 (�������� �������-����������� ������ ������������� ����������, 1994), �. 6.

12. ��������� ������� ������, �18 (1997), �. 111.

13. ��� ����, �. 116-118.

14. ��� ����, �. 113-114.

15. Transition, n�.14, 1995.

1