���������
�������
��������
���� �� �������� ��� ������-���� �� ���� XVI-XVII ������, �� ������ ������� �� �������� ������ �����������: ������� �������� �� ³����, ������ ���������� �������� �� �����1. ���������� ����������� ���� ��������, ����, ����� � �� ���� ���������� ��������� ����� ������-�����������, �������� �񳺿 �� ����� ��� ��������� ��� ������ � ������� � ������� �������� �� �� �������� � ���� �������2, ����� �������� ����� ����� ���� ������� ��� �������� � ��������� ��������. ����� ������� �������� �� �� ������� ��������, ����������, � ���� ����� ������������ �� ��������� �����.
��� �������� ����� ����� � �� �������� ������� ������������ ������ � ������, ����� ������� � ������������ ���������� �������, � �������� ����������� �������� �� ������ ������� �����, ������ ������� ������ ������, � ������� � ��� �� �����, ���� ��������곻 ������ ������� ����� � �������� ����� XVI �������. ��� ����� � �� ��������� ����� ��������� ���������, �����������, ����������� � ���������� ��������, ����� ������� �������������.
* ��� ����� � ���� ������� ����� ����� �Szlachcic "łaciński" czy "latynizujący" (uwagi o polskojęzycznym poemacie z Wołynia z 1585 roku)� // Łacina w Polsce. Zeszyty naukowe. Zeszyt 1-2: Między Slavia Latina i Slavia Orthodoxa / Pod redakcją Jerzego Axera. � Warszawa, 1995. � S. 55-59.
1 ���������� �. ������ ��������� ���������. ³� ������� �� ���� �������. 2 ���. � ��������, 1994. � �. 238.
2 �����-���������� �. ������ �� ������ � ������� // ��������� ���. �. 1. � �., 1994. � �. 9.
� ���� 1585 �., ���� ����� �����, �� ������� 15 ������ 1584 �., ����� ����� ����� ������� ����� �Epicedion� *, � ���� � ���� ���������� �� � ������, � �������� ����� º�����3. ����� �������� ��������� �����, ����� �������� ���������, �� �� �������� ��� �.�.����������4, �� � ���� ���� ��������� �����, ������� � ��������� ������, � ���� ����� ����� �� ���������, �� ����� �������� �� ��������� ���������� �������, ��� � ���������� ��������� ���������� ���� ���� �����. �����������, �� ���� ���������. 1570 ���� �� �� ����� ����� ������� ��������� �� ����� ����� ���� �������5. ϳ� 1583 �. � ������ � ����, �� ���������� ���������� �����, ���������, �� ���� ����� �������� �� ����� ����� �������6. ���� ���������� ������� ���������, �������� �� ����� ���� �����, ������� ��� ��, �� ������� ���� � �������� �� ��������� ����-������� ���� ������������, ����� ������ ���������� ����. ������ ������ �����, �� � ���� ����� ����������, ���� �������� � ����-����������� ��������7, ���� ������ ����������� � ������������� ����������� � ������� ����������� ���� ��������� �����.
����, �Epicedion� ������� ���������� �������, ����� ������ �����, ������ ������ ��������� ���������� �������� ������� ����� �������� ������� �������� ��������� �����, �� � �� ������� ����������� �������� ������ ���������� ���������, ����� ���������� ��������� ��������������. �������� ���� ������ � ����� ������� ��������� ��� ��� ���������� ������� ������ (�� ������� �������� ���������� �������� ���������, �utwór to jednak prymitywny�8), ����������: ����-������ � ����� ����, ����������, �� ��� �����������.
* Epicedion � ����������� ���� (������.). ��� � �������� ��������.
3 ������� ����������� ��������� �� �������� �� �����������. ��� ����������� �������� � ������� �� �����: ���������� �.�. ������ ������� � ����������� ������. � ����, 1904. � �. 163-220.
4 ��� ����. � �. 247-248.
5 Źródła dziejowe. T. XIX. � Warszawa, 1889. � S. 28.
6 Ibidem. � S. 132.
7 Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od końca XIV wieku. � Warszawa, 1895. � S. 557.
8 Nowak-Dłużcwski J. Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce. Pierwsi królowie elekcyjni. � Warszawa, 1969. � S. 147.
�� ������ ���� ��������� �������� ������� � �������� ����� ��������������, �������� � �������� ����� ������. �� ������������� �� ����� ��������� ������� ���������� ��������������, ��� � ������� ������������� ������. �-���� �������� �������� �������� ������ ���� ��� ������������:
�Kronika�9 :
����� ������� ��������� � ���� �� ��������:
Tak napominał wszytkich objeżdżając wkoło,
A potym śmiele krzycząc sam skoczył na czoło.
(T. 2, s. 335)
�Epicedion�:
����� ������� ������������ � ���� ������ � ����; �� ��������:
Książę swych upomina, oobjeżdżając wkoło,
A potym śmiele krzycząc sam skoczył na czoło.
(v. 524-525)
�Kronika�:
����� ��������� ���������� � ���� �� ���������:
Krzyczy: �Nusz teraz bracia chęcią jednakową
Czyńcie, ja was zastawię naprzód swoją głowąï¿½.
(T. 2, s. 368)
�Epicedion�:
������� ������������ ������� ����� �� ���:
Teraz, dzielni Rycerze, chęciąjednakową
Oto ia przy was gotów pieczętować głową.
(v. 1046-1047)
����������� �������� ������ �����������, ������ ��������� ��������� ������, ����������� � ������� ���������, ����� ���������� �Epicedion�. �������� �� ��������� ��� ��������� ���糿 ������쳿 �� ������ ��������� ����, ���������� ����, �������� ������ ����, ������ �������, �� ����� ����������� ����������� ������� ������� ������� �������� ���� (�������) �� ������ ��� (����) ����� ���������� � �������� ��������������, ��, �������, ����� � ���� �� �������� ��� ����� ���� (����� Phoebus, ����� ����� Titan), ���� ������� ��������� (���. t. 2, s. 134, 137, 138, 141, 198, 218, 220, 242, 243 �� ��.) �� ���������� ��� (s.220, 235 ����). ��� ����� ���������� ����� ���������� �� ���� ����� �� ����� ��� �����, ��� � ���� �������. ���������:
� ��������������:
A skoro Titan złoty wóz wytaczał z morza,
A słoneczna po górach świeciła się zorza.
(T, 2, s. 218)
�Epicedion�:
Prawie w ten czas gdy śliczna już wschodziła zorza,
Phebus też swoy złoty wóz toczyć począł z morza.
(v. 664-665)
� ��������������:
A Echo głos rozdwoją po polach sowity.
(T. 2, s. 335)
�Epicedion�:
Krzyku dosyć po polu, Echo głos roztacza.
(v.271)
� ��������� ��������� �� ����� ������� ��� ����������� ��������, �� ���������� �� ��� ������� ����� ������ � �������. �� ���� ����� ������� ��� ��������������. � ��������� ��� ��������� ������ ��������, ��� ��������� �����, �� �� ������������ ������ ����� � ����� ��������, ��������� �� ����������, � ����� ��������� ������ � ������� ������ �� ������, ���������� ���� ��� ������� ������� ����� ������� �� ������ ��� ��������� ���糿 ������. ����� ��� �������� ��������� ������� �� ������������ �ñ³º¿ �������� ��������������, �� ���� ���� ��������. �������, ����� ������������ ����� �� ���� ��� ������� �Goniec Cnothy do prawych szlachciców�. ³����, ���� ���������� �������, �������� � ���������, � �������� ���� ��������� ���� ��� ����� ���� �������� �����, �� ���������� ���� ������ �������������: ����, �����, �����, ������ �� ��. � ������� ������ �����������, �� � ����, �� ����� ����������� ������, ���������:
�Goniec Cnothy�:
Scipio sławny jak Afrykę skrócił,
Karthago pyszne do gruntu wywrócił.
(T. 2, s. 512)
�Epicedion�:
Takci Miasto y Zamek wniwecz obróciwszy,
Jak Scipio Kartago, z gruntu wywróciwszy.
(v. 1012-1013)
����, ����� ���� � �������������, �� ���������� ���� ��������� ������ ��������������, ���������� �� ��� ���, ����� ����������� ������� ������. ����� �������� ������ ������� ���� ����������. ��-�����, ��������� � ��� �������� ��������, ��������� ���� � �������� �������� � ���� ����:
Nie długo tam s Pohańcem argumentowali,
Bo szablą silogizmy ich konkludowali.
(v. 760-761)
��-�����, � �� ���� �������, � ����������� � �������������� �������� ��������: ��������� �������� ������ ��, �� �� ������� ���� ������. ���, ����� ������, ��� ����� �� ������ ���� ������� ���� �Gońca Cnothy� � ������������ ������������ ������-������. ����� ������������ ����������� ��� �� ��� ������ �� ���� �����, � ����������� ���� ������� ���� �� ����� ����� ����� ��� Sarmacki, Sarmata, Sarmatia. B ��������� ���� �� ���� ��� ������������ ������ ����������� � �������������, ��� ��������� ������� ���� ����������� ������, �� ��������� ������� �� ������ ���������� ������������� ���������� ��� ������ ������. ��, �������:
1) ������ ���������� ���� ������ ������ � �������� ����� ������ �������� � �� ����� ������� �������������, � ����� � ������� ��������, ���, �������������� ������� ������, ������������ ������10;
9 ������ � �������� ����� �������������� �� ������� ����� ����� �Gonec Cnothy� ��� � ��� ������ �� ��������: Stryjkowski M. Kronika polska, litewska, żmódzka i wszystkiej Rusi / Przez Mikołaja Malinowskiego. � Warszawa, 1846.
10 ����� ��� ����� ����� ������ ���.: ������� �� ����� ����-������ �����...� � ��� ������.
2) ������������� ������� � ������������� ����������� ������ ������������ � ���������� �� ������ ������� ���� ������� ������������, ������� �������� (�� ��������� ����� ���������� ��� � ������ ���������� � ������ ������� ������ ������ ����������; �������, �� ������� �� ����� ������ ���� ���������);
3) �����, ����� ����� ������ ���� ���������� ������ ����������� ������ � Poddnieprskiej Ukrainy11: ��� ���� �dziś osierociała, iż dzielnego Hetmana swego postradała� (v. 47-48) � �������� � �����, ������ ��������, ��������, ����������, ��������� � ����� ��������, �� �Turki i Tatary gromiłï¿½ (v. 1088-1099);
4) ����������� ��� ��������� ������� (����, �� ����, ���������� Podołanie, Wołyńcy, Poddnieprzanie) �� ��������� �ñ³º¿ ������ �������� �� ��������� �������:
Snadźby Kraków y Poznań często nawiedzali,
Gdyby się ukrainy im nie odpierali.
(v. 720-721)
�������� ����� � ��� ���� �� �� ������ � ������� ������ ������ � ������ ��������� ������ �崳��������� ���������� �������� �������� (v. 489).
���, �� ������, � ��������� ������ �������������� ��� �� ����� ������ ��������. ������ �������� � ������������ ���� �������� ������, �������� ���� ������, ��������� ������ ������� ����, ���� ��� ��������� �������������, � �� � ����� ����� ������������� ���� ����� ����������. ����� �������, ��� ������� ����������� (�� ������� �� ����� � � ����) ������������ ���, ���������� ���� ������ ���������� �������� ������, ����������� � �������� ������� ����� �������� �� ��� ��������� �������� ����� ��������������.
��� ��������� ���� � ������ ����� ��������� ��� ����������� �������� �� ����� � � ������ ������� ����, ��������� �� ������� ���������� �������.
11 Paszkowski M. Ukraina od Tatar utrapiona... � Kraków, 1608; Ejusdem. Podole utrapione. � S. 1., 1618; Gorczyn P. Łzy świeżo smutne Podola utrapionego. � S. 1., 1618; Krajcwski J. Ucisk koronny... i wtargnienie tatarskie do Podola. � S. 1., 1615; Kicki W. Dialog o obronie Ukrainy i pobudka z przestrogą dla zabieżenia incursyjom tatarskim. � Dobromil, 1615 �� ��.
���������
�������
��������